Can Yücel (1926–1999), Türk edebiyatının en özgün ve unutulmaz şairlerinden biridir. Sivri dili, samimi üslubu ve halkın içinden gelen şiir anlayışıyla tanınan Yücel, hem çevirmen hem şair kimliğiyle Türk şiirinde özel bir yere sahip. “Sevgi Duvarı”, “Her Boydan”, “Bir Siyasinin Şiirleri” gibi kitaplarıyla geniş bir okur kitlesine ulaşmış, toplumsal eleştiriyi mizahla birleştiren özgün bir şiir dili kurmuş.
Can Yücel’in Hayatı
21 Ağustos 1926’da İstanbul’da doğan Can Yücel, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Millî Eğitim Bakanlarından biri olan Hasan Âli Yücel ile Gülsüm Refika Hanım’ın oğludur. Edebiyatla iç içe bir aile ortamında büyüyen Yücel, küçük yaşlardan itibaren şiirle ve dille ilgilenmeye başladı.
Ankara Atatürk Lisesi’ni bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde klasik filoloji (Latince ve Yunanca) eğitimi aldı. Daha sonra İngiltere Cambridge Üniversitesi’nde eğitimini sürdürdü. Eğitim hayatından sonra bir süre BBC Türkçe Servisi’nde spikerlik yaptı ve çeşitli elçiliklerde çevirmen olarak görev aldı.
Türkiye’ye döndükten sonra Bodrum ve Marmaris’te turist rehberliği yaparak yaşamını sürdürdü. Hayatının son dönemlerinde ise Datça’ya yerleşti ve burada sade bir yaşam sürdü. 12 Ağustos 1999’da İzmir’de hayatını kaybetti; vasiyeti üzerine Datça’da toprağa verildi.
Edebi Kişiliği ve Üslubu
Can Yücel’in şiiri, klasik kalıplardan uzak, içten ve doğrudan bir dildir. Argo, gündelik konuşmalar, yerel ifadeler ve halk deyişleri onun dizelerinde samimi bir ritim yaratır. Şiirlerinde sevgi, doğa, yalnızlık, insan, ölüm ve direniş gibi temalar sıkça işlenir. Aynı zamanda politik duyarlılığı yüksek bir şairdir; eserlerinde toplumsal adaletsizliklere karşı güçlü bir eleştiri yer alır.
Yücel, halk diliyle felsefeyi, mizahla hüznü, aşkı ve isyanı bir araya getiren bir edebi çizgi oluşturmuş. “Sevgi Duvarı” şiiri bu yönünün en bilinen örneklerinden biri. Ayrıca çeviri edebiyatında da büyük bir usta. Shakespeare, Lorca, Brecht, Dylan Thomas gibi yazarların eserlerini Türkçeye kazandırmış.
Can Yücel’in Eserleri
Şiir Kitapları
- Yazma (1950)
- Her Boydan (1957)
- Sevgi Duvarı (1973)
- Bir Siyasinin Şiirleri (1974)
- Ölüm ve Oğlum (1976)
- Şiir Alayı (1981)
- Rengâhenk (1982)
- Gökyokuş (1984)
- Beşibiyerde (1985)
- Canfeda (1985)
- Çok Bi Çocuk (1988)
- Kısa Devre (1990)
- Kuzgunun Yavrusu (1990)
- Gece Vardiyası (1991)
- Güle Güle – Seslerin Sessizliği (1993)
- Gezintiler (1994)
- Maaile (1995)
- Seke Seke (1997)
- Alavara (1999)
- Mekânım Datça Olsun (1999)
Çevirileri
Can Yücel, sadece şairliğiyle değil, çevirmenliğiyle de Türk edebiyatına katkı sağlamış.
- William Shakespeare’den Hamlet, Macbeth ve Romeo ve Juliet
- Bertolt Brecht’ten çeşitli oyunlar
- Federico García Lorca ve Dylan Thomas’tan şiirler
onun en önemli çeviri çalışmalarından.
Özel Hayatı ve Mirası
Can Yücel, 1956 yılında Güler Yücel ile evlenmiş ve üç çocuk sahibi olmuştur: Güzel, Su ve Hasan Yücel. Hayatının son yıllarını Datça’da geçiren şair, burada halkla iç içe sade bir yaşam sürmüş. Vefatının ardından Datça’da “Can Yücel Sokak” olarak bilinen bölgede anısına yapılan etkinliklerle her yıl anılmakta.
Can Yücel’in Türk Edebiyatındaki Önemi
Can Yücel, Türk şiirine halkın diliyle felsefi derinliği getiren nadir şairlerden. Kendine özgü mizahı, siyasal duyarlılığı ve yaşamı sadeleştiren şiir anlayışıyla “halkın şairi” unvanını kazanmış. Bugün onun şiirleri hâlâ dillerde dolaşmakta, alıntılanmakta ve yeni kuşaklara ilham vermekte.
